Strona Główna
Informator Miasta >>
• Strona Główna
• Historia Częstochowy
• Jasna Góra, Historia
• Zdjęcia Częstochowy
• Historia Powiatu
• Kompendium Historyczne
• Przewodnik z 1909
• Plan Miasta (1909)
• Prezydent Częstochowy
• Rada Miasta i Dzielnic
• Herb Częstochowy
• Wirtualny Plan Miasta
• Dzielnice Częstochowy
• Na Dawnej Pocztówce
• Na Dawnej Fotografii
Instytucje >>
• Kościoły i Parafie
• Komisariaty Policji
• Ośrodki Pomocy
• Sądy i Urzędy
• Straże Pożarne
• Banki
- Bankomaty
- Kantory
Kultura i Sztuka >>
• Galeria Rysunków
• Biblioteki Księgarnie
• Obiekty Muzealne
• Ośrodki Kulturalne
• Zabytki i Pomniki
• Filharmonia Częstochowska
• Teatr Adama Mickiewicza
• Ośrodek Kultury Filmowej
• Imprezy Kulturalne
• Częstochowskie Galerie
Komunikacja >>
• Linie Miejskie MPK
• Linie Podmiejskie MPK
• Rozkład jazdy PKP
• Rozkład jazdy PKS
• Firmy Kurierskie
• Przewozy Autokarowe
• Usługi Transportowe
• TAXI
Edukacja >>
• Kursy Językowe
• Kursy Zawodowe
• Żłobki i Przedszkola
• Szkoły Podstawowe
• Gimnazja
• Szkoły Średnie
• Szkoły Policealne
• Wyższe Uczelnie
Turystyka >>
• Biura Podróży
• Atrakcje Turystyczne
• Jura Częstochowska
• Motele Zajazdy i Inne
• Wykaz Hoteli
Sport >>
• Obiekty Sportowe
• Imprezy Sportowe
• Sklepy i Hurtownie
• Kluby i Związki
• Baseny Kąpielowe
• Korty Tenisowe
Medycyna >>
• Szpitale
• Przychodnie Poradnie
• Przychodnie dla zwierząt
• Pogotowia Ratunkowe
• Prywatne Gabinety
• Sklepy Medyczne
• Apteki
• Lekarze Specjaliści
Stomatolodzy
Okuliści
Dermatolodzy
Chirurdzy
Neurolodzy
Ginekolodzy
Psychiatrzy
Kardiolodzy
Choroby wewn.
Laryngolodzy
Medycyny Pracy
Pozostali
• Optyczne Zakłady
Statystyka >>
01. Dodaj do Ulubionych
02. Strona Startowa
Brak przeglądarki Flash.
Wszelkie Prawa Zastrzeżone
Przydatne Linki >>
• linki
Częstochowa z lotu ptaka
• Centrum Czestochowy z Lotu Ptaka
• Panorama Miasta Częstochowa
• Okolice Miasta Częstochowa
• Jasna Góra i Obiekty Sakralne
• Zamki i warownie jurajskie
• Zakłady przemysłowe i inwestycyjne
• Powódz w regionie Częstochowskim
• Pokaż całą galerię
• Ksiazki i Przewodniki po Czestochowie
• Stare dokumenty o Czestochowie
• Etykiety, mapy, bilety
• Więcej na www.staraczestochowa.pl
Aktualności Częstochowa, kultura i sztuka
Dom Częstocha
Przyjmując, że stanica Częstocha, czyli niewielka strażnica traktu – stojąca na zachód od grodu Miromira – naprawdę istniała, spróbujmy wobec tego bliżej prześledzić funkcje jakie mógł w niej pełnić niegdyś protoplasta Częstochowy. Skoro zatem nasz Częstoch pełnił przede wszystkim funkcję strażnika traktu, to głównym jego zadaniem musiała być obserwacja szlaku i składanie w grodzie sprawozdań, tj. informowanie, zwłaszcza o pojawieniu się zagrożeń wśród okolicznych dróg. Zagrożenia te – a pamiętajmy, że był to XI wiek – wiązały się zwłaszcza z najazdami wrogich wojsk, przede wszystkim z Czech i Moraw. Dalej, były to grasujące w tej okolicy zbójeckie bandy, pochodzące głównie ze środkowego Śląska, jak również pospolici rabusie, stanowiący szczególnie problem dla ludności zamieszkałej pod grodem. Wspomniane raporty Częstoch miał zapewne obowiązek składać regularnie, czyli odwiedzać gród co parę dni, choćby po to, by przekazać, że na trakcie wszystko jest w porządku i dać znać, że sam żyje.
Oprócz tych zadań, do innych funkcji Częstocha należało dbanie o znaki przydrożne, a więc staje miernicze, rozmieszczane wzdłuż poboczy traktu. Ponieważ okolicę Częstochowy przebiegał Królewski Trakt, stąd jako główny gościniec kraju, oznakowany był on dość dokładnie. Odległości drogowe dzielono na ćwierćmile, półmile i mile staropolskie. Miarą jednej ćwierćmili było tysiąc sążni (sągów). Jeden sążeń zaś to po prostu rozstaw czyli zasięg ramion dorosłego człowieka. Wygodniej jednak było liczyć ćwierćmile na staje (stajania), a te na kroki. Tak więc ćwierćmila składała się z trzynastu stai (stajań), zaś jedna staja ze 135 kroków liczonych z tej samej nogi, zatem z 270 półkroków stawianych na przemian. Oczywiście Częstoch nie był matematykiem, czyli mierniczym, więc nie on te znaki stawiał. Jego zadaniem było je tylko doglądać i w razie potrzeby porządkować.
We wskazany sposób oznakowane były wszakże jedynie drogi główne, czyli trakty, zwane wówczas „gościńcami”, jak też szersze – przejezdne dla wozów – odnogi od nich, prowadzące do grodów kasztelańskich oraz fortów. Pozostałe drogi, tj. boczne wobec nich i stąd najczęściej nieoznakowane, nazywano „stżami” czyli ścieżami, zaś jeśli były one całkiem wąskie i mało znane – ścieżkami. Trakt Królewski, który szedł przez Częstochowę mniej więcej dzisiejszymi ulicami Jasnogórską i Krótką, w czasach Częstocha nie przebiegał jeszcze przez Wartę, lecz dochodząc do wylotu dzisiejszej ulicy Senatorskiej, skręcał następnie w nią. Ściślej jednak mówiąc, w owym miejscu – czyli na jej zbiegu z ulicą Nadrzeczną – rozwidlał się on w kierunku północ-południe, biegnąc na kształt znaczka ┤. W miejscu gdzie postawiliśmy właśnie kropkę stała niegdyś stanica Częstocha.
Na południe od tego rozwidlenia szedł szlak zwany później Traktem Krakowskim, zaś na zachód – późniejszy Trakt Wieluński. Natomiast na północ, którędy król jeździł do grodu mirowskiego, szła droga zwana odtąd Traktem Mstowskim, choć w czasach Częstocha z pewnością też inaczej. Do Gór Kawich – czyli niedużego pasma wzgórz ciągnącego się w północnej Częstochowie pomiędzy dzielnicami Kiedrzyn i Aniołów – droga ta mianowicie znana była dawniej jako Kawia Stża bądź Kawi Trakt. Przechodziła ona między istniejącym do dzisiaj wzgórzem Kamień a najwyższym wzniesieniem tego pasma – Górą Kawią, którą zlikwidowano w latach 70. ubiegłego wieku, przy okazji budowy trasy szybkiego ruchu (i zapewne wkrótce autostrady).
Kawia Stża dochodząc do Gór Kawich, przeciskała się następnie między Kawią Górą a Kamieniem przez Wąwóz Aniołów, od którego nazwę wzięła z czasem leżąca tuż za nim osada. Na wschód od Góry Kawiej trakt biegł dalej wysoką skarpą Warty, mijając najpierw miejsce, w którym – po ostatniej wielkiej powodzi – ponownie mamy Jezioro Radzikowskie, od nazwy Góry Radzik, gdzie teraz podchodzi. Dodajmy, że główny, strzeżony bród na Warcie był dopiero we Mstowie, skąd następnie droga rozwidlała się w analogiczny sposób w kierunku fortu Msta i kasztelu Miromira. Pod Gąszczykiem trakt ów został dodatkowo specjalnie wybrukowany – po części tym samym kamieniem, z którego zbudowano tamtejsze wały obronne – czego ślady, jakkolwiek trudno dostrzegalne, mamy jednak widoczne do dzisiaj.
A co wobec tego z drogą na wschód od Traktu Wieluńskiego, biegnącą przez Wartę wprost na Mirów? Otóż, w czasach Częstocha nie było tamtędy jeszcze szlaku – a przynajmniej gościńca, czyli drogi przejezdnej dla wozów. Za Wartą, aż po Złotą Górę, znajdował się bowiem około 800-metrowy odcinek podmokłych łąk – łęgów i bagnisk – którym mógł wprawdzie przebyć znający dobrze tę ścieżkę człowiek, bądź co najwyżej konny, lecz już na pewno nie zaprzęg, czyli ładowny wóz. Owa Mirowska Stża – która otrzymała swą nazwę dopiero później, kiedy powstała sama Częstochowa i rozrósł się Mirów – z pewnością jednak była dobrze znana Częstochowi. Jest to bowiem najkrótsza droga łącząca wzgórze Gąszczyk z miastem i – notabene – ewenement w skali kraju: prawie 10-kilometrowa, trzykrotnie dłuższa od Alej, niemal prosta, wąska droga miejska. Przypuszczamy więc, że nią to właśnie Częstoch udawał się do grodu, zanosząc swoje sprawozdania. Zarazem przejście to, ukryte wśród nadbrzeżnych lasów i zarośli, stanowiło dla naszego Częstocha niezbędne refugium, czyli miejsce ucieczki, na wypadek zagrożenia lub wytropienia go koło stanicy. Chronił się on wtedy nieco dalej, najpewniej w którejś z okolicznych grot – albo w jaskini na Kamieniu, albo też, co bardziej prawdopodobne, w grocie na Górze Kawiej, ta pierwsza bowiem do dzisiaj pozostaje niskim, podmokłym i niezbyt raczej przyjemnym labiryntem.
Będąc przy Mirowskiej Stży warto może dodać jeszcze ciekawą uwagę dotyczącą nazwy wsi Mirów. Poprzednio wspomnieliśmy już, że kasztelan grodu gąszczyckiego – Miromir, założył tę wieś, zaś jej nazwa stanowi patronim, wiąże się zatem źródłowo z jego właśnie imieniem. Ściślej jednak, Miromir założył pod grodem dwie wsie – Mirowy Siedlec oraz Mirów. Pierwsza z nich była jego wsią własną, przygrodową osadą, spełniającą dla grodu niezbędne posługi. Natomiast po co, a raczej dla kogo, Miromir założył drugą wieś, czyli Mirów, pozostaje tym większą zagadką. Musimy dodać, że wieś w tamtych czasach była typem rodzinnego przedsiębiorstwa, stąd jej nazwa – jak dziś logo firmy – stanowiła nie tylko szyld danego rodu, ale także w swej konkretnej formie, wskazującej pokrewieństwo, dokładnie była przestrzegana.
Wskażmy kilka przykładów. Gdyby Miromir założył wieś swoim synom, wówczas jej nazwa – po skróceniu – brzmiałaby Mirowice (bądź Mirzyce, jak by raczej skrócono ją w naszym regionie). Gdyby zaś miał jednego syna, osadą tą byłby Mirowiec (lub Mirzec). Podobnie, skoro Krzep założył Krzepice, znaczy to, że miał co najmniej dwóch synów. Dalej, ponieważ żona Krzepa nosiła odmężowskie imię Krzepina, zaś żona Miromira zwała się – w skrócie – Mirzyna, stąd gdyby ich mężowie założyli im wsie, otrzymałyby one kolejno nazwy: Krzepin oraz Mirzyn. Lecz Mirów przecież nie nazywa się ani Mirowiec, ani Mirowice, ani Mirzyn. Komu więc Miromir założył tę wieś? Przypuszczamy zatem, że swojej córce – Kasztelance. I jakkolwiek nie znamy jej domowego imienia, to również możemy określić jej imię odojcowskie: Mirowianka.
Przypuszczamy zatem, że także pierwsza nazwa Częstochowy: „Częstochowa stróżnica”, jako określenie stanicy Częstocha, powstała najpierw w grodzie Miromira. Dopowiedzmy jeszcze, że nie była to strażnica obronna, lecz jedynie mały, drewniany – zbudowany najpewniej z sosnowych bali – domek, o wymiarach jakieś 2,5 na 3 metry. Jeśli jednak wziąć pod uwagę, że na ówczesnych podgrodziach, w chatkach o wymiarach 4 na 5 metrów mieszkało zwykle po 6-7 osób, to warunki w jakich żył Częstoch były całkiem dobre. Jego praca, jako strażnika traktu, była przeto w swej istocie wyróżnieniem.
Dom Częstocha stał więc ukryty w lesie, nieopodal owego rozwidlenia szlaku. Jeśli spojrzeć na to miejsce, czyli – mówiąc dokładniej – Plac Częstocha, to z drugiej strony tego placu, po przeciwnej stronie traktu, rósł wówczas niewielki zagajnik. Otóż, w miejscu tym stał niegdyś kościółek, a tuż za nim znajdował się cmentarz – prawdopodobnie zresztą najstarszy cmentarz, przedlokacyjnej jeszcze Częstochowy. Może więc i sam Częstoch został tam pochowany? Obecnie na tym placyku, w miejscu dawnego kościółka stoi supersam Lux, cały ten teren wokół jest jednak mocno zaniedbany. Należy mieć wszakże nadzieję, że kiedyś ów Plac Częstocha znów odżyje. Może powstanie na nim nowoczesne multimedialne muzeum – łączące prezentację historii Częstochowy z centrum sztuki – które tchnie w ten rejon nowe życie? Tam bowiem, gdzie stała niegdyś stanica Częstocha – owa rozpoczynająca dzieje miasta „Częstochowa stróżnica” – powinien, naszym zdaniem, powstać właśnie godnie to miejsce upamiętniający nowy „Dom Częstocha”.
źródło:
Dzia≥:
Informator Miasta
Kategoria:
Aktualności
Pozostałe w kategoria:
Historia
Miasto pamięta o Tadeuszu Gierymskim
9 czerwca minęła 90. rocznica urodzin związanego z Częstochową poety. Tadeusz Gierymski urodził się w Płońsku w 1928 roku. Był poetą, prozaikiem, odkrywcą talentu poetyckiego Haliny Poświatowskiej. Jako poeta debiutował w 1955 roku w ,,Tygodniku Powszechnym”.
2018-06-09
Historia Lwowa z Perspektywy Częstochowy
8 czerwca w Ośrodku Promocji Kultury „Gaude Mater” odbyła się promocja książki „Częstochowa a obrona Lwowa” pod redakcją Ryszarda Stefaniaka oraz Rafała Piotrowskiego. Publikacja zostanie przekazana do częstochowskich szkół. Rozstrzygnięto też konkursy organizowane pod hasłem ,,Częstochowa o wolność i niezawisłość”.
2018-06-09
Od warszawskich manifestacji po pielgrzymki do Częstochowy
W 150 rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego.
2013-01-24
Pradawna Częstochowa
Kultura celtycka, która na Dolnym Śląsku zaczęła się – jak wspomniano – od przybycia wojsk Bojów pod wodzą Lugoniusa, trwała w tamtym rejonie przez następne stulecia, przechodząc następnie również na sąsiednie ziemie opolskie i pogórze górnośląskie. Między początkiem IV wieku, a połową I wieku p.n.e., dzieje tej kultury są jednak mało znane – danych dostarczają nam głównie badania archeologiczne, brak jest natomiast zupełnie miarodajnych źródeł historycznych.
2013-01-10
Znowuż chcą uprzemysłowić Ossonę?
Z kartek suplementu do cyklu „od parafii do parafii…”
2013-01-10
Zmienne losy Kopca Kościuszki pod Hebdziem
Historyczne miejsce wielkiej bitwy stoczonej w czasie Insurekcji Kościuszkowskiej pod Szczekocinami. Odbyła się ona na polach między Wywłą (dawne województwo kieleckie) i Chebdziem (dawne województwo częstochowskie). Siedem lat temu podałem, że istnieje między tymi wioskami polne wzgórze z wysoką samotną topolą, pod którą jest ziemny kopiec z wysokim krzyżem i nową kamienną tablicą, a obok - pod młodymi brzózkami - wbito w ziemię wiązkę kos na sztorc.
2012-09-27
Koniecpol miasto pomników i tablic pamięci
Zespół szkół średnich (ogólnokształcąca i technikum) - przy ul. A. Mickiewicza – otrzymał już w 1990 roku imię pułkownika Zygmunta Chmieleńskiego – dowódcy słynnego oddziału powstańczego z 1863 roku, który stoczył kilka bitew z Moskalami na Koniecpolskiej Ziemi.
2012-09-13
Średniowieczny Klasztor Lelowski
W bogatej historii Lelowa, przez szereg stuleci, sporą rolę odgrywał zakon Franciszkanów. Dzisiaj nie wiele osób zdaje sobie sprawę ,że w mieście tym aż do XIX wieku istniał klasztor oraz przyległy do niego kościół należący do tego właśnie zgromadzenia. Nie mamy pewności kiedy po raz pierwszy mnisi zamieszkali w Lelowie, jednak za najbardziej prawdopodobną wersję należy uznać, iż stało się to w drugiej połowie XIII wieku dzięki Bolesławowi Wstydliwemu.
2012-06-28
Dzieje częstochowskiego Browaru
Z końcem I wojny światowej nastała nowa rzeczywistość. Lokalny przemysł na czele z Browarem Kazimierza Szwede, aby dalej prosperować musiał odbudować przedwojenne kontakty i znaleźć rynki zbytu. W 1920 roku zakład piwowarski przekształcono w Spółkę Akcyjną, a jej statut pozwalał na działalność na terenie Polski i za granicą. 12 lat później jej główny założyciel – Kazimierz Szwede zmarł, a funkcję prezesa na krótko przejął Henryk Wolf.
2012-05-26
Grabówka – dawna gmina, teraz dzielnica
Wracając do opisanego w poprzednim odcinku gospodarstwa Wawrzyńca Wilka przekazanego w 1989 roku misjonarzom Krwi Chrystusa, to w ciągu następnych 5 lat powstał tutaj Dom Misyjny z dużą kaplicą w środku. Pozwoliła ona na powołanie parafii pod wezwaniem św. Kaspra del Bufalo (w 1998 r.). Jej patron to Włoch żyjący w latach 1786-1837, który założył Kongregację Misjonarzy Krwi Chrystusa.
2012-05-26
Kasztelania Miromira
W dalszym ciągu pozostając w kręgu imion protoplastów Staropolski, uzupełnimy najpierw rozpoczęty opis imienia Miromir, po czym przejdziemy do imion dwóch pozostałych kasztelanów naszego regionu, tj. Widorada i Siewierza.
2012-05-26
Dogasanie częstochowskich zapałek
Przystanek na trasie Szlaku Zabytków Techniki, biały kruk na skalę europejską – tak można jeszcze tytułem wstępu powiedzieć o częstochowskim Muzeum Produkcji Zapałek, niestety nie ma pewności co do jego dalszych losów. Pod koniec ubiegłego miesiąca z powodu ponad 60 tys. zł długu odłączono prąd w dawnej fabryce. Działające maszyny prezentujące proces powstawania zapałek bez zasilania są tylko nieruchomymi eksponatami, a sam budynek jest lekko mówiąc w nienajlepszej kondycji.
2012-04-26
Ponad 400 lat historii kościoła w Poczesnej
Erygowana 12 lipca 1606 roku przez biskupa krakowskiego Bernarda Maciejowskiego. Kościół ustanowił w tym samym roku król Zygmunt III Waza. Parafia w Poczesnej ma już swoją bogatą historię, ponad czterystuletnią.
2012-04-26
Grabówka – dawna gmina, teraz dzielnica
Oddalona o ponad 3 km od Jasnej Góry Grabówka (dzisiejsza północno – zachodnia dzielnica Częstochowy) jest położona na wysokości 282 mnp. Pierwsza pisana wzmianka o niej pochodzi z 1385 roku. Wtedy to wieś tą – o pierwotnej nazwie Grabowa - nadał klasztorowi jasnogórskiemu książę Władysław Opolski.
2012-04-26
Kasztelania Miromira
Przechodząc do, skróconego z konieczności, opisu prawobrzeżnej Częstochowy – a więc włości leżącej wokół grodu Miromira – zacznijmy najpierw te rozważania od przedstawienia imion naszych bohaterów. Po imieniu Częstoch, którego etymologię już znamy, pora najpierw zatem na analizę imienia Miromir – kasztelana grodu Mirów.
2012-04-12
Historia miejscowości i parafii w Dźbowie
Wraz z rozwojem Dźbowa jego mieszkańcy podejmują starania o utworzenie własnej parafii. W 1937 roku biskup częstochowski Teodor Kubina rozpoczyna procedurę erygowania parafii w Dźbowie. Najpierw urządzono kaplicę w starej szkole, gdzie znalazło się też mieszkanko dla pierwszego proboszcza księdza Stanisława Guzika.
2012-04-12
Historia miejscowości i parafii w Dźbowie
Z końcem XIX wieku postępuje przemysłowy rozwój Częstochowy. Do miasta przybywają mieszkańcy okolicznych wiosek za pracą. Do częstochowskich fabryk napływają też mieszkańcy Dźbowa.
2012-03-29
Brama Nakielska
Chciałbym Państwu przedstawić stanowisko archeologiczne, do niedawna nie znane, a odkryte w ubiegłym roku. Jest nim brama wjazdowa do średniowiecznego miasta Lelów, zwana „Bramą Nakielską” .
2012-03-01
Historia parafii i drewnianego kościoła w Borze Zapilskim
Pośpiesznie budowany kościół w Borze Zapilskim – opisany już w poprzednim odcinku - został ostatecznie uratowany. Zabezpieczony teraz przeciwpożarowo i z dachem pokrytym blachą stanowi jedną ze stacji na szlaku drewnianej architektury Śląska.
2012-03-01
Historia parafii i drewnianego kościoła w Borze Zapilskim
W odległości 2 km od północno-wschodniego skraju parku krajobrazowego „Lasy nad Górną Liswartą” mamy skrzyżowanie ulic zaznaczone drewnianym kościołem. Przy ulicach tych leżą aż trzy miejscowości: Węglowice, Czarna Wieś i Bór Zapilski.
2012-02-16
Miasto pamięta o Gierymskim
Historia Lwowa z Perspektywy Częstochowy
Od warszawskich manifestacji po pielgrzymki
Pradawna Częstochowa
Znowuż chcą uprzemysłowić Ossonę?
Zmienne losy Kopca Kościuszki pod Hebdziem
Koniecpol miasto pomników i tablic pamięci
Średniowieczny Klasztor Lelowski
Dzieje częstochowskiego Browaru
Grabówka – dawna gmina, teraz dzielnica
Kasztelania Miromira
Dogasanie częstochowskich zapałek
Ponad 400 lat historii kościoła w Poczesnej
Grabówka – dawna gmina, teraz dzielnica
Kasztelania Miromira
Historia miejscowości i parafii w Dźbowie
Historia miejscowości i parafii w Dźbowie
Brama Nakielska
Historia kościoła w Borze Zapilskim
Historia parafii i drewnianego kościoła w Borze Za
Niwa Częstocha #6
Pierwszy Sejmik w Częstochowie
Wręczyca Wielka dawniej i dziś
W 65. rocznicę morderstwa UBP
Niezwykły kościół na miejscu bukaciarni
Mówią o mnie Palestynka
Patron zakochanych z parafii w Konopiskach
Ekshumacja w Przymiłowicach
Niwa Częstocha #5
Opowieść grudniowa po latach trzydziestu
Ślady historycznej przeszłości Konopisk
Niwa Częstocha (4)
Węgierska Jesień 1956
Ślady pamięci o wielkich postaciach
Tajemnice koniecpolskiej krypty
Historia powstania Aleksandrii wraz z parafią
Historia powstania Aleksandrii wraz z parafią
Fascynujące wzgórze jurajskie - Prędziszów
W 72. rocznicę bitwy pod Mokrą
Katolicki Klub Turystki Aktywnej w Blachowni
67 Rocznica Powstania Warszawskiego
Jak powstał zalew w Blachowni
Angielski spiker „Błyskawicy”
300-lecie Warszawskiej Pielgrzymki Pieszej
Zapomniana już krwawa bitwa pod Choroniem
Możemy być dumni z 27 Pułku Piechoty
Sybirackie rocznice. Pamiętamy!
Poraj – niegdyś w parafii z Choronia
Szkolna konspiracja w regionie częstochowskim
Węgierscy żołnierze z kpt. Otto Esterhazym
Częstochowskie archiwum
Dział:
Informator Miasta
Kategoria:
Aktualności
